مقدمه :
دنیای امروز، عصر اطلاعات است و اهمیت اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه، رکن مهم پاسخ‌گویی و تصمیمات اقتصادی آگاهانه و از ملزومات بی‌بدیل توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. بازار سرمایه به عنوان موتور محرکه اقتصاد بر محور اطلاعات قرار دارد. جریان درست اطلاعات در این بازار منجر به اتخاذ تصمیمات صحیح و منطقی از سوی مشارکت‌کنندگان می‌شود و درنهایت، توسعه اقتصادی و بهبود رفاه اجتماعی را به ارمغان می‌آورد. گزارش‌گری مالی یک ابزار ارتباطی اصلی بین شرکت و گروه‌های مختلف ذینفع در شرکت است. سیستم حسابدای مدیریت برای شرکت‌های تولیدی منافع زیادی به همراه دارد، بنابراین پذیرش روش‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های کوچک و متوسط باید مورد بررسی قرار گیرد. شرکت‌های کوچک و متوسط به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور محسوب می‌شوند. این که این شرکت‌ها در ارزیابی‌های مالی خود زیان‌ده نباشند و همواره در مسیر پیشرفت قدم بردارند نیازمند بررسی دقیق و حتی بازنگری در روش‌های مدیریتی و حسابداری می‌باشد.
تکنیک های حسابداری مدیریت
تکنیک های حسابداری مدیریت به شرح زیر می باشد:
هزینه یابی برمبنای هدف (بهای تمام شده مورد نظر)
هزینه یابی برمبنای هدف یکی از ابزارهایی است که به صورت مستقیم، ناشی از بازارهای رقابتی درصنایع مختلف است. دراین شیوه هزینه یابی ، قیمت رقابتی ، مقدارهزینه های تولید و عرضه یک محصول را تعیین می کند، به گونه ای که شرکت بتواند به سود مطلوب ( مورد نظر) خود دست یابد.
هزینه یابی برمبنای فعالیت
بیشترنویسندگان هزینه یابی برمبنای فعالیت را به عنوان تخصیص هزینه بر اساس هزینه های کامل تعریف کرده اند و مفهوم فعالیت را در جهت تهیه اطلاعات مربوط به شرکت در نظر می گیرند . هزینه یابی برمبنای فعالیت دانشی است که محصولات وخدمات به وسیله آن به صورت مستقیم از منابع گوناگون استفاده نمی کنند، بلکه استفاده از فعالیت ها مطرح می شود.
سطوح فعالیت ها شامل :
فعالیت های سطح واحد محصول،
فعالیت های سطح دسته محصول ،
فعالیت های سطح محصول،
فعالیت های سطح مشتری،
و فعالیت های متحمل شده سازمانی، می باشد .
مدیریت کیفیت جامع
مدیریت کیفیت جامع به عنوان تعهد سازمان برای جلب رضایت مشتریان از طریق بهبود مستمر هر فرآیند تجاری مرتبط با تحویل کالا و خدمات تعریف می شود. به طور کلی ، مدیریت کیفیت جامع را می توان چنین تعریف کرد: اقدام هوشمندانه ، آرام و مستمر ، که تآثیری هم افزا درجهت تآمین اهداف سازمان دارد و در نهایت به رضایت مشتری ، افزایش کارآیی و ارتقاء وضعیت رقابت در بازار ختم می شود. درواقع مدیریت کیفیت جامع ، یک سیستم مدیریتی با مجموعه ای از اصول عملیاتی است ، که پایه و اساس بهبود تدریجی و پیوسته سازمان بوده و در راستای اجرای آن ، تمام اعضای سیستم درگیر شده و تلاش می کنند. هدف از اجرای این سیستم ، جلب رضایت مشتری ، چه در حال حاضر و چه در آینده است.
تولید به موقع
تکنیک تولید به موقع رویکردی است که از ژاپن نشآت می گیرد. این تکنیک اکثراً به عنوان تکنیک کنترل موجودی ها و یا روش خرید شناخته می شود که به کمک آن کالا درست در لحظه ای که به آن نیاز هست، به دست خط تولید می رسد، هدف آن حذف ضایعات و اتلاف از تمام قسمت های فرآیند تولید، از مرحله طراحی محصول گرفته تا مرحله توزیع می باشد. هدف این تکنیک اولاٌ بهبود کیفیت محصولات از طریق عدم انباشت موجودی های بلااستفاده و دوام کنترل به هنگام بودن تولید و انتقال به موقع محصولات جهت فروش آن ها می باشد. این رویکرد نشان دهنده کاهش انباشت مواد اولیه و کالای در جریان ساخت ، کنترل ضایعات ، تثبیت تولید، ایجاد انعطاف پذیری وساده کردن فرآیند تولید است.
تئوری محدودیت ها
محدودیت درسازمان به هر عاملی گفته می شود که سازمان را در رسیدن به اهدافش محدود کند؛ نظریه محدودیت ها شیوه ای است برای اداره کردن فرآیندهای محدودشده به منظور پیشینه سازی سود از طریق ارزش افزوده . بدین ترتیب هر سازمانی حداقل دارای یک گلوگاه است که باعث محدودیت در تولید می شود. در غیر این صورت ، سازمان می توانست به تولید مقدار نامحدودی از آن چه در پی آن است بپردازد.
شش سیگما
شش سیگما را می توان به عنوان یک متدولوژی ویژه برای توسعه و به کارگیری رشد کیفی در فرآیندهای حیاتی سازمان از طریق سنجش دقیق و تشخیص تفاوت با ویژگی های مورد نطر مشتری و تنظیم یا اصلاح آن ها ویا ایجاد تمامی فرآیند های جدید برای نگهداری تفاوت ها در سطحی قابل قبول تعریف کرد. به طور خاص شش سیگما ، تمرکز یک سازمان بر موارد زیر را جستجو می نماید.
1- تعریف نیازمندی های مشتری بر کاربر
2- هم راستا کردن فرآیندها در برآورده ساختن آن نیازها
3- به کارگیری واحد متریک برای کمینه کردن اختلافات در فرآیندها
4- فرآیندهای توسعه ای سریع و دائمی
” نیز تکنیک های حسابداری مدیریت را به شرح زیر بیان می کنند:Aykanو” “Aksoylu”
هزینه یابی کیفیت : هزینه یابی کیفیت از هزینه های ارائه کیفیت مطلوب و همچنین هزینه های به وجود آمده به وسیله عدم کیفیت تشکیل شده است.
هزینه یابی هدف: یک رویکرد ساختار یافته برای تعیین هزینه در طول عمر محصول است، به گونه ای که تعیین کند محصول مورد نظر با چه شاخص های عملکردی و کیفیتی می باید تولید شود تا در هنگام فروش با قیمت پیش بینی شده ، به میزان سود دلخواه در طول عمر خود دست یابد.
الگو برداری: اقتباس از شیوه های مفید و کامل دیگرشرکت ها در همان بخش یا بخش های متفاوت ، و تلاش برای بهبود فعالیت ها به وسییله ارزیابی مقایسه ای را الگو برداری گویند.
ارزشیابی برند: این تکنیک شامل ترکیبی از عوامل متعدد است که توسط نام تجاری (برند) از طریق عوامل استراتژیک به دست آمده اند؛ مانند منافع نام تجاری طراحی شده ، موقعیت نام تجاری در بازار و سطح حمایت آن در بازاریابی.
سنجش عملکرد رقیب : این تکنیک با تجزیه و تحلیل مالی و با در نظرگرفتن اطلاعات صورت های مالی رقبا انجام می شود.
” نیز در پژوهش خود تکنیک های زیر را برمی شمارند:Cadez” ” وGuilding” همچنین
هزینه یابی چرخه عمر محصول: این تکنیک به عنوان محاسبه همه هزینه های یک محصول در سرتاسر چرخه عمر محصول تعریف شده است. چرخه عمر محصول می تواند شامل طراحی ، معرفی، رشد، بلوغ و درنهایت انقراض یک محصول باشد.
هزینه یابی زنجیره ارزش : رویکردی مبتنی بر فعالیت است که در آن هزینه ها به فعالیت های مورد نیاز برای طراحی ، تأمین ، تولید، بازاریابی ، توزیع ، خدمات پس از فروش تخصیص می یابد.
هزینه یابی ویژگی محصول : هزینه یابی ویژگی خاص محصول است که به وسیله مشتریان درخواست می شود. ویژگی هایی که ممکن است شامل این هزینه یابی شوند ؛ مانند تقویت تزیینات ، قابلیت اطمینان عرضه ، ترتیبات ضمانت ، خدمات پس از فروش است.
هزینه یابی استراتژیک (مدیریت هزینه استراتژیک ) : استفاده از داده های هزینه براساس اطلاعات استراتژیک و بازاریابی برای توسعه و شناسایی استراتژی های برتر که باعث ایجاد مزیت رقابتی پایدار می گردد.
قیمت گذاری استراتژیک : تجزیه و تحلیل عوامل استراتژیک در فرآیند تصمیم گیری قیمت گذاری است. این عوامل عبارتند از: واکنش رقبا به نوسانات قیمت ، کشش قیمت ، رشد بازار، صرفه جویی ناشی از مقیاس و تجربه.
ارزیابی هزینه رقیب : تکنیکی که به وسیله آن به صورت منظم و به روز هزینه هر واحد رقیب برآورد می گردد.
نظارت برموقعیت رقیب : این تکنیک شامل تجزیه و تحلیل موقعیت رقبا در صنعت با ارزیابی و نظارت بر فروش رقیب ، سهم بازار ، حجم معاملات، هزینه های واحد و بازده فروش رقبا می باشد. این اطلاعات می تواند مبنایی برای ارزیابی استراتژی بازار رقبا را فراهم کند.
تجزیه و تحلیل سود آوری مشتری : این تکنیک شامل محاسبه سود به دست آمده از یک مشتری خاص است. منفعت به دست آمده بر اساس هزینه ها و فروش هایی که توسط یک مشتری خاص ترسیم می شود.
تجزیه و تحلیل چرخه عمر سود آوری مشتری : این تکنیک شامل گسترش افق زمانی برای تجزیه و تحلیل سود آوری مشتری در سال های آینده است.
ارزیابی مشتریان به عنوان دارایی: روشی است که روی محاسبه ارزش افزوده مشتریان برای شرکت تمرکز دارد.
نتیجه گیری
در سال های اخیر تحول تأمل برانگیزی درحسابداری مدیریت رخ داده که منافع بسیاری برای مدیران وصاحبان شرکت ها به ارمغان آورده است. با ظهور ابزارهای جدید وکارآمد ، حسابداری مدیریت با یاری سایر ابزارهای مؤثر قبلی به شکل مفیدتری مدیران را درجهت برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل عملیات سازمان کمک می کند. با گسترش جوامع بشری، بازارهای تجاری نیز گسترش یافته و واحدهای تجاری متنوع و متعددی از جمله شرکت های کوچک و متوسط پدید آمده اند و به رقابت با یکدیگر می پردازند. در این شرایط ، مدیران در راستای افزایش کارایی واحدهای تجاری تلاش های بیشتری را مبذول داشته و بدین منظور اطلاعات مورد نیاز خود را معمولا” از سه منبع عمده ؛ اقتصاددان ها ، تحلیل گرهای مالی و حسابداران مدیریت، تأمین می کنند. نقش حسابداری مدیریت در بنگاه های اقتصادی کشور با توجه به شرایط اقتصادی دردو دهه گذشته کاملا” نمایان شده است. با حرکت به سوی خصوصی سازی ، تغییرات در الگوهای رقابت ، تولید، ساختار شرکت ها، سرعت توسعه فناوری و نیز مطرح شدن تجارت جهانی، اهمیت حسابداری مدیریت درمدیریت بنگاه های اقتصادی به خوبی مشهود می باشد. با توجه به رقابت روزافزون شرکت ها، بسیاری از شرکت ها به منظور ادامه بقا در بازارهای رقابتی ، ناگزیرند با استفاده از روش های نوین در جهت بهبود مستمر کیفیت وکنترل کاهش بهای تمام شده محصولات خود بکوشند و بدین منظور می توان بر روی استفاده از رویکرد حسابداری مدیریت توجه ویژه ای نمود. شرکت های کوچک و متوسط به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور محسوب می شوند. این که این شرکت ها در ارزیابی های مالی خود زیان ده نباشند و همواره در مسیر پیشرفت قدم بردارند نیازمند بررسی دقیق و حتی بازنگری در روش های مدیریتی و حسابداری می باشد. برای این مهم نمی توان از نقش سیستم های حسابداری مدیریت چشم پوشی نمود و توجه به آن بیش از گذشته ضروری است.
منابع :
فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری (سال سوم، شماره 20، پاییز1398 – جلد چهارم)
